Монгол улсын уул уурхай: Монгол Улс нь байгалийн асар их нөөц баялагтай орон бөгөөд уул уурхайн салбар нь эдийн засгийн голлох байр суурийг эзэлдэг. Уул уурхай нь улсын төсөвт их хэмжээний орлого оруулж, экспортын гол эх үүсвэр болж байгаа ч байгаль орчин, нийгэм, эдийн засгийн салбарт олон асуудлыг дагуулдаг.
Монгол Улсын байгалийн баялгийн нөөц
Монгол Улсын газар нутгийн хэмжээнд:
- Зэс: Оюу Толгой, Эрдэнэтийн зэсийн орд зэрэг дэлхийн хэмжээний ордууд бий.
- Алт: Алтны арвин нөөцтэй бөгөөд алт олборлолт нь эдийн засгийн нэгэн тулгуур салбар юм.
- Нүүрс: Таван Толгой, Нарийн Сухайт зэрэг томоохон ордууд коксжих нүүрсээрээ дэлхийд танигдсан.
- Газрын ховор элементүүд: Шил, цахилгаан бараа, сансар судлалын салбарт ашиглагдах чухал элементүүд Монголд арвин бий.
- Төмрийн хүдэр: Дархан, Багануур орчимд олборлолт явагддаг.
- Газрын тос: Дорнод болон Өмнөговь аймгийн орд газруудад олборлолт хийгдэж байна.
Монголын уул уурхайн салбарын хөгжил
a. Түүхэн хөгжил
- 1970-аад онд Эрдэнэт үйлдвэр байгуулагдаж, зэсийн баяжмал үйлдвэрлэл эхэлсэн нь салбарын хөгжлийг эрчимжүүлсэн.
- 2000-аад оноос эхлэн гадаадын хөрөнгө оруулалтаар уул уурхайн томоохон төслүүд хэрэгжиж эхэлсэн.
CORE TECHNOLOGY SOLUTIONS LLC
Чанартай, эдэлгээ сайтай, галд тэсвэртэй, элэгдэл багатай уул уурхай, болон үйлдвэрийн тоног төхөөрөмжийг зөвхөн манай компани санал болгож байна.
b. Хамгийн том төслүүд
- Оюу Толгой
- Дэлхийн хэмжээний зэс, алтны орд.
- Үйл ажиллагаа нь Монгол Улсын ДНБ-ний 30%-ийг бүрдүүлдэг.
- “Rio Tinto” компани гол хөрөнгө оруулагч.
- Ил болон далд уурхайн олборлолт зэрэгцэн явагдаж байна.
- Таван Толгой
- Нүүрсний хамгийн том орд.
- Коксжих нүүрсийг Хятад болон бусад улсад экспортолдог.
- “Эрдэнэс Таван Толгой” компани нь үндэсний хэмжээний төсөл юм.
- Эрдэнэт үйлдвэр
- Монгол Улсын хамгийн том аж үйлдвэрийн төв.
- Зэс, молибдений баяжмал үйлдвэрлэлээр дэлхийд танигдсан.
- Алтны олборлолт
- “Алт-2025” хөтөлбөр хэрэгжиж байна.
- Жилд 20-30 тонн алт олборлодог.
Уул уурхайн эдийн засагт үзүүлэх нөлөө
a. Төсвийн орлого
- Уул уурхай нь улсын төсвийн 25-30%-ийг бүрдүүлдэг.
- Нийт экспортын 80%-ийг уул уурхайн бүтээгдэхүүн эзэлдэг.
- Зэс, нүүрс, алт, газрын тос нь экспортын голлох бүтээгдэхүүн юм.
b. Ажлын байр
- Уул уурхайн салбарт 50,000 гаруй хүн шууд ажиллаж байна.
- Хамтран ажилладаг компани, туслан гүйцэтгэгчийн салбарт 100,000 гаруй ажлын байр бий.
c. Дэд бүтэц
- Төмөр зам, авто зам, эрчим хүчний дэд бүтцийн хөгжил уул уурхайтай шууд холбоотой.
- Таван Толгой-Гашуунсухайт төмөр зам ашиглалтад орсноор тээврийн зардлыг бууруулсан.
Уул уурхайн салбарын тулгамдсан асуудлууд
a. Байгаль орчин
- Ой хээр, бэлчээрийн газрын доройтол.
- Усны бохирдол, гүний усны нөөцийн хомсдол.
- Хариуцлагагүй уул уурхайн улмаас нөхөн сэргээлт хийгдэхгүй байх асуудал.
b. Нийгэм
- Уул уурхайн үйл ажиллагааны бүсэд оршин суугчдын амьжиргаа, эрүүл мэндэд үзүүлэх сөрөг нөлөө.
- Мал аж ахуй эрхлэхэд нөлөөлж буй маргаантай асуудлууд.
c. Эдийн засгийн эрсдэл
- Уул уурхайгаас хэт хамааралтай эдийн засаг.
- Дэлхийн зах зээл дээрх үнэ хэлбэлзэл Монголын эдийн засагт ихээхэн нөлөөлдөг.
d. Хууль эрх зүйн орчин
- Ашигт малтмалын тухай хуулийн давтамжтай өөрчлөлт нь хөрөнгө оруулагчдад эрсдэл үүсгэдэг.
- Ил тод байдал, авлигын асуудал тулгамдсан хэвээр байна.
CORE TECHNOLOGY SOLUTIONS LLC
Чанартай, эдэлгээ сайтай, галд тэсвэртэй, элэгдэл багатай уул уурхай, болон үйлдвэрийн тоног төхөөрөмжийг зөвхөн манай компани санал болгож байна.
Ирээдүйн хандлага
a. Хариуцлагатай уул уурхай
- Олон улсын стандартын дагуу байгаль орчны хамгаалал, нөхөн сэргээлт хийх.
- Орон нутгийн оролцоог нэмэгдүүлэх, нийгмийн хариуцлага хэрэгжүүлэх.
b. Ногоон хөгжлийн бодлого
- Сэргээгдэх эрчим хүч, байгальд ээлтэй технологийг нэвтрүүлэх.
- Уул уурхайн нөөц ашиглалтыг хянах, ил тод болгох.
c. Эдийн засгийн төрөлжилт
- Уул уурхайгаас хамаарал багасгах зорилгоор бусад салбарыг дэмжих.
- Хөдөө аж ахуй, аялал жуулчлал, боловсруулах үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх.
Уул уурхайн ач холбогдол
Давуу тал:
- Монгол Улсын эдийн засгийг богино хугацаанд өсгөх гол тулгуур.
- Орон нутгийн хөгжил, дэд бүтцийг сайжруулах боломж.
Сул тал:
- Байгаль орчинд сөргөөр нөлөөлөх эрсдэл.
- Хэт хамаарал үүсгэх эдийн засгийн сул тал.
Монгол Улсын уул уурхайн салбар нь асар их нөөц бололцоотой бөгөөд тогтвортой хөгжлийн бодлого баримталснаар байгальд ээлтэй, хариуцлагатай олборлолтыг бий болгож, эдийн засгийн төрөлжилтөд хувь нэмэр оруулах боломжтой.
